เฟินชายผ้าสีดาพันธุ์ต่างประเทศ 14 ชนิด
Platycerium andinum (an-dee-num)ชื่อสามัญ : South American Staghorn, Crown of The AngelsP. andinum (อ่าน แอน-ดี-นุม an-dee-num) ชื่อของชายฟ้าสีดาชนิดนี้ หมายถึง เทือกเขา Andes ในอเมริกาใต้ ซึ่งเป็นกำเนิดของเฟินชายผ้าสีดาชนิดนี้ เป็นเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกา ในพื้นที่ที่แห้งแล้งในมาดากัสกาแถบตะวันตกและอาฟริกาตะวันออก เปรูแถบตะวันออกเฉียงเหนือ บริเวณป่าลุ่มน้ำอเมซอน และพื้นที่บางส่วนของโบลีเวีย ที่ระดับความสูง 150-300 ม. MSLลักษณะทั่วไป : ทรงพุ่มต้น ผอม สูง สีเขียวอ่อนกว่า Platycerium ชนิดอื่น ทั่วทั้งต้นปกคลุมด้วยขนละเอียดสีขาวนวล สามารถเกิดหน่อต้นใหม่ที่ปลายรากทางด้านข้างของต้น จนล้อมรอบลำต้นไม้ หรือที่เกาะอาศัยการปลูกเลี้ยง : จัดเป็นไม้ที่ปลูกเลี้ยงง่าย ไม่ชอบแสงแดดจัดส่องถึงโดยตรง ปริมาณน้ำไม่มากเกิน ต้องปล่อยให้ระบบรากแห้งก่อน แล้วจึงให้น้ำอีกครั้ง ด้วยวิธีการเลี้ยงแบบนี้ จะทำให้ใบมีขนปกคลุมได้เยอะ และใบกาบด้านบน ชูตั้งขึ้นไปเป็นตะกร้า ส่วนใบกาบด้านล่างหนาเหมือนฟองน้ำ ที่ทำหน้าที่เก็บรักษาความชื้นเอาไว้ได้นาน ด้วยเหตุผลดังกล่าว จึงจำเป็นต้องปล่อยให้ต้นแห้งสนิทก่อนให้น้ำครั้งแต่ไปการขยายพันธุ์ : การเพาะสปอร์ แต่การเพาะสปอร์ทำได้ยาก อีกวิธี โดยการแยกหน่อที่เกิดจากปลายรากบริเวณด้านข้างของใบกาบ หน่อเจริญเติบโตช้ามากPlatycerium alcicorneชื่อพ้อง : Platycerium vassei ชื่อสามัญ : Elkhorn Fernชื่ออื่น : กระเช้าเขากวางอัฟริกาตามรายงานการค้นพบใน เคนยา แทนซาเนีย โนดีเซีย โมคัมบิก Madagascar Seychelles และ Grande Comoreo Island มักพบในป่าดิบชื้น ที่ระดับความสูง ตั้งแต่ 0-600 ม. (MSL) อาศัยเกาะอยู่ตามคาคบไม้ บริเวณที่เป็นร่มเงา หรือแสงรำไร ชื่อ alcicorne มาจากคำว่า alces + i + cornis (alces = elk, cornis=horn, anter) รวมความ alcicorne มีความหมายว่า เขากวาง หมายถึง มีใบเป็นแฉกสาขาเหมือนเขาของกวางลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินเกาะอาศัย ขนาดกลาง เหง้าเลื้อยสั้น ฝังตัวอยู่ในระบบรากและใบกาบที่ห่อหุ้ม โผล่ออกมาเฉพาะปลายยอด ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 ซ.ม. ปกคลุมด้วยเกล็ดรูปลิ่มแคบ สีน้ำตาล สามารถสร้างตาหน่อใหม่ที่ปลายรากP. alcicorne มี 2 สายพันธุ์ คือ สายพันธุ์จากอัฟริกาเรียกว่า P. alcicorne Africa Form และสายพันธุ์จากมาดากัสการ P. alcicorne Madagascar Form แต่ในทางพฤกษศาสตร์ยังคงจัดให้เป็นชนิดเดียวกันอยู่ แต่สำหรับนักสะสมพันธุ์ไม้และในทางการค้าถือว่าต่างสายพันธุ์ลักษณะที่แตกต่างกันลักษณะแตกต่างของสองสายพันธุ์นี้ ได้แก่1. P. alcicorne Africa form ทั่วทั้งต้น มีสีเขียวตอง หรือสีเขียวอ่อนอมเหลืองและเป็นเงามันมากกว่า P. alcicorne Madagascar form ที่มีสีเขียวเข้ม ผิวใบด้านกว่า และมีขนสั้นปกคลุมหนาแน่นแต่อย่างไรก็ตาม ทั้งสองสายพันธุ์ หากดูเฉพาะลักษณะและสีของใบอาจเกิดการสับสนได้ อันเนื่องมาจากสภาพแวดล้อมของสถานที่เลี้ยง โดยมีปุ๋ย ความชื้นและแสงเป็นตัวแปรสำคัญ2.P. alciorne Africa form ที่ใบกาบ เส้นใบจมลง เป็นร่องตื้นๆ และผิวระหว่างเส้นใบนูนขึ้น ส่วน ส่วนใบกาบของ P. alcicorne Madagascar form มีขนสั้นปกคลุมหนาแน่น เมื่อโตเต็มที่ ใบกาบส่วนบนเหนือจุกตา เป็นปูดนูนเป็นสันตามเส้นใบ และผิวระหว่างเส้นใบเป็นร่องจมลง3.ใบชายผ้า หรือ fertiel frond ของ P. alcicorne Africa Form เป็นรูปลิ่ม ฐานกว้าง ปลายแฉกแหลม และมีขนปกคลุมน้อยกว่า P. alcicorne Madagascar form ที่ใบชายผ้ามีสัดส่วนดูแคบผอมมากกว่า ปลายใบมนกลม และด้านใต้ใบมีขนปกคลุมหนาแน่นกว่าแฉกเป็นกิ่งคู่ชั้นที่ 2-3 ของ P. alcicorne Madagascar มีระยะสม่ำเสมอใกล้เคียงกันทุกกิ่งแฉก แต่ P. alcicorne Africar Form แต่ละแฉก แตกเป็นกิ่งคู่บนแต่ละแฉก ไม่สม่ำเสมอการขยายพันธุ์ สามารถขยายพันธุ์ได้ด้วยการเพาะสปอร์ แต่การเกิดสปอร์ จะเกิดช้ามาก และขยายพันธุ์ด้วยการ แยกหน่อที่เกิดจาก ปลายรากต้นแม่ ซึ่งวิธีนี้จะให้ผลเร็วกว่ามากPlatycerium bifurcatum (Cav.) C. Chr.ชื่อสามัญ : Common Staghorn, Elkhorn Australiaชื่ออื่น : คอมมอนสแต๊กฮอร์น, เขากวางฮอลแลนด์, เขากวางออสเตเรียP. bifurcatum ชื่อของชายผ้าสีดาชนิดนี้ มาจากคำว่า bifurcate หมายถึง ลักษณะของใบชายผ้าที่แบ่งเป็นแฉกแบบ ผอมเรียว ยาว ปลายเป็นแฉกลึกแบบนิ้วมือ P. bifurcatum มีถิ่นกำเนิดในออสเตเรีย กระจายพันธุ์กว้างขวางในพื้นที่เขตร้อนชื้นถึงเขตหนาวของออสเตเรียลักษณะทั่วไป : ลำต้นเหง้าเป็นแท่งเลื้อยสั้น มีเกล็ดปกคลุมเหง้า เกล็ดที่เหง้า รูปยาวถึงรูปหอก สีน้ำตาลอ่อนถึงเข้ม ช่วงกลางเกล็ดมีแถบสีน้ำตาลเข้มไปเกือบถึงส่วนปลายของเกล็ด ขอบของเกล็ดเป็นแฉกเรียวหรือขนยาว สีการปลูกเลี้ยง : P. bifurcatum เป็นชนิดที่เลี้ยงง่ายที่สุดในบรรดาชายผ้าสีดาทุกชนิด ทำให้ชนิดนี้เป็นที่นิยมปลูกเลี้ยงกันไปทั่วโลก เนื่องจากมีความทนทาน ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมสภาพต่างๆ ได้การปลูก: สามารถปลูกเกาะได้หลากหลายรูปแบบ ปลูกติดต้นไม้ใหญ่ หรือปลูกติดกับกระดาน หรือตอไม้ก็ได้ ปลูกลงในกระถางการขยายพันธุ์ : เพาะสปอร์และแยกหน่อ หน่อใหม่ที่จะแยกจากต้นแม่Platycerium elephantotis Schweinf.ชื่อพ้อง : Platycerium angolenseชื่อสามัญ : Cabbage Fern, Elephant's Ear Fernชื่ออื่น : หูช้างอัฟริกา, Lettuce Staghornลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินชายผ้าสีดาขนาดใหญ่ เหง้าขนาด 1 ซ.ม. ปกคลุมด้วยเกล็ดรูปลิ่ม ยาว 1.5 .ม. เกล็ดสีน้ำตาล แถบกลางสีดำ ทั่วทั้งต้นมีขนอ่อนปกคลุม สีเขียวอ่อน หรือเขียวอมเหลือง ในหน้าแล้ง มักพักตัว แม้ใบจะยังเขียวสด แต่การเจริญเติบโตช้า หรือไม่ออกใบใหม่ ต้นโตเต็มที่สามารถสร้างต้นอ่อนใหม่ที่ปลายรากวิธีการปลูกเลี้ยง : P. elephantotis เจริญเติบโตได้ดีในฤดูร้อนและอากาศชุ่มชื้น แต่พักตัวในช่วงอากาศเย็น หลังจากพักตัว เมื่อเริ่มเข้าสู่ฤดูฝน มันจะเริ่มแตกใบกาบใหม่ และช่วงต้นฤดูแล้ง จะออกใบชายผ้ารุ่นใหม่ ปกติไม่ทนต่อสภาพอากาศเย็น การให้น้ำควรให้เพียงชุ่มชื้น ไม่ชุ่มแฉะที่รากตลอดเวลา เครื่องปลูกควรระบายน้ำได้ดี ต้องการแสงสว่างมาก หรือแสงแดดรำไร ไม่โดนแสงแดดจัดโดยตรง สิ่งที่ต้องคอยระมัดระวังมาก คือ หากชุ่มแฉะรากติดต่อกันหลายๆ วัน โดยเฉพาะหากฝนตกชุก มักจะมีปัญหาเรื่องเน่า และสำหรับในกรณีที่เลี้ยงร่ม ได้แสงน้อยเกินไป ต้องระมัดระวังในการให้น้ำ ควรให้น้ำเมื่อแห้งสนิทจริงๆ ก่อน มิฉนั้นจะเน่าได้โดยง่ายการขยายพันธุ์ : การขยายพันธุ์ด้วยสปอร์ ซึ่งทำได้ยาก และมีน้อยต้น ที่จะเป็นต้นที่ได้จากการเพาะสปอร์ ส่วนอีกวิธี คือ แตกหน่อต้นใหม่ที่แตกออกจากปลายรากSporeling : ต้องการปุ๋ยบ่อย โดยสังเกตุจาก ต้นที่เพาะจากสปอร์ มีอาการเหลืองซีดบ่อยๆ เมื่อเว้นระยะให้ปุ๋ยนานเดิน 1 เดือน และเมื่อให้ปุ๋ยน้ำจางๆ 5-7 วัน จะกลับมาเขียวตามเดิม ในขณะที่ชนิดอื่น แทบไม่ได้ให้ปุ๋ย แต่ไม่มีอาการซีดขาดปุ๋ยเหมือน P. elephantotisPlatycerium ellisii Bak.ชายผ้าสีดา อิลิสิไอ Syn. Platycerium diversifolium Bonaparteชายผ้าสีดา P. ellisii มีถิ่นกำเนิดและพบได้เฉพาะที่เกาะมาดากัสกาเท่านั้น ซึ่งพบได้บริเวณป่าชายเลน ฝั่งทะเลตะวันออกของเกาะ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีอากาศอบอุ่นและมีความชื้นสูงมาก และมักพบอยู่ตามต้นโกงกางในป่าชายเลน ซึ่งต้นโกงกางมีใบดกหนาแน่น ทำให้ P. ellisii ได้รับร่มเงาลักษณะทั่วไป : เฟินชายผ้าสีดา P. ellisii ขนาดเล็ก-กลาง เหง้าลำต้นเลื้อยสั้นใบออกถี่ เหง้ามีเกล็ดปกคลุมแน่น เกล็ดรูปหอก เรียว ปลายแหลม สีฟางถึงสีน้ำตาลเข้ม ช่วงกลางเป็นแถบสีดำ มีขนสีขาวๆ ยาวได้ถึง 5 ม.ม. เห้งามีระบบรากสั้น และระบบรากอยู่ตื้นใกล้กับตายอด ทั่วทั้งต้นสีเขียวอมเหลือง ผิวเป็นเงามัน แทบไม่เห็นขน (รูปดาว stellate) เมื่อโตเต็มที่สามารถแตกหน่อต้นอ่อนที่ปลายรากได้การปลูกเลี้ยง P. ellisii ต้องการความชื้นสัมพัทธ์สูง ในขณะเดียวกัน ต้องการแสงปานกลาง หรือแสงแดดอย่างน้อยครึ่งวัน หากปลูกเลี้ยงในที่ได้แสงไม่เพียงพอ เหง้าจะเลื้อยยาว และใบออกห่าง ทำให้ทรงต้นล้มเอน หรือห้อยย้อย เหง้าอาจหักได้ง่าย และใบชายผ้าห้อยย้อยลง ไม่ชูตั้งขึ้น ในกรณีที่ปลูกเลี้ยงในที่ค่อนข้างแห้ง ต้นจะให้ใบกาบบ่อยมากกว่าใบกาบ ในทางตรงกันข้าม หากเลี้ยงในที่มีความชื้นสัมพัทธ์สูง ต้นจะออกใบกาบบ่อยกว่า P. ellisii ไวต่อปุ๋ยที่ได้รับ กรณีที่ใส่ปุ๋ยบ่อย ใบจะบางและเป็นสีเขียวเข้ม แต่ต้นจะไม่แข็งแรง ไม่มีภูมิต้านทานโรคและเชื้อรา ปกติควรให้ปุ๋ยเมื่อใบเริ่มออกเหลืองมากแล้วจะดีกว่าการขยายพันธุ์ : โดยการแยกหน่อที่เกิดจากปลายราก หรือเพาะสปอร์Platycerium grandeชื่อสามัญ : Staghorn fern ชื่ออื่น : Capa de leon (ฟิลิปปินส์) กระโปรงสีดาชายผ้าสีดา P. grande (แกรน-เด หรือ แกรด-ดา) มีถิ่นกำเนิดในพิลิปปินส์ และหมู่เกาะนิวกีวนี มักพบเกาะอยู่ตามต้นไม้ในป่า ที่ระดับความสูงไม่มากนัก ไปจนถึงที่ระดับ 500 ม. ที่ประเทศฟิลิปปินส์ จัดให้เป็นเฟินที่มีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์ เนื่องจากสภาพป่าธรรมชาติถูกทำลายไปมาก เพื่อสร้างที่อยู่อาศัย ถางป่าเพื่อทำการเกษตร โดยเฉพาะสวนปาล์มน้ำมันลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินขนาดใหญ่ มีเหง้าเป็นแท่งกลมยาว ปลายยอดเหง้าปกคลุมด้วยเกล็ดสีน้ำตาลแดง ตัวเหง้าฝังจมอยู่ในระบบรากและใบกาบเก่าที่ซ้อนทับกันการปลูกเลี้ยง : P. grande ต้องการความชื้นในอากาศสูง ให้น้ำพอมีความชื้นและมีช่วงแห้งสลับกันไป เพื่อป้องกันการให้น้ำเกิน ควรพ่นละอองน้ำ แบบฝนตก ให้เปียกไปทั้วทั้งต้น โดยไม่กรอกรน้ำเข้าไป ที่ด้านหลังของใบ ควรจัดให้ได้แสงสว่างมากพอสมควร ถึงแดดครึ่งวัน P. grande เจริญเติบโตขยายขนาดได้เร็วมาก และเติบโตตลอดปี ไม่มีช่วงพักตัว หากได้รับความชื้นสม่ำเสมอ ดังนั้นจึงควรจัดให้มีบริเวณเพื่อยึดเกาะได้กว้างสักหน่อยสามารถปลูกเกาะติด ต้นไม้ ติดแผ่นกระดานไม้ ติดฝาผนัง ติดเสาอิฐก็สามารถทำได้ การขยายพันธุ์ : เป็นเฟินต้นเดี่ยว ไม่แตกหน่อ ต้องเพาะจากสปอร์เท่านั้นProthallus และ Sporophytes กินน้ำเก่ง ต้องหมั่นเติมน้ำให้บ่อยกว่า เมื่อเทียบกับ species อื่น Sporophytes เจริญเติบโตเร็วมาก หากได้รับแสงแดดและความชื้นเพียงพอPlatycerium hillii T.Mooreชื่อสามัญ : Northern Elkhorn, Green Staghorn, Stiff StaghornPlatycerium hillii ( อ่าน ฮิล-ลิ-อาย hill-e-eye) ชายผ้าสีดาชนิดนี้ มีถิ่นกำเนิดอยู่ในปาปัวนิวกีวนี อินโดนีเซีย-ตะวันออก และออสเตเลีย ในรัฐ Queenland ตะวันออกเฉียงเหนือP. hillii เป็นเฟินเกาะอาศัย อยู่บนต้นไม้สูง หรือตามโขดหินที่ชุ่มชื้น ใต้ร่มเงาของไม้ใหญ่ หรือได้รับแสงแดดรำไร อยู่ในป่าฝนเขตร้อน มีฝนและความชุ่มชื้นในอากาศสูง ที่ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่มากนักลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินเกาะอาศัยขนาดกลาง เหง้าเป็นแท่งสั้น ขนาดเล็ก ปกคลุมด้วยเกล็ดผอมเรียวยาวและโค้งแบบเคียว สามารถแตกหน่อใหม่ที่ปลายราก และเจริญเป็นกลุ่มการปลูกเลี้ยง : ปลูกเลี้ยงง่าย เหมือน P. bifurcatum แต่ให้เพิ่มความชื้นมากกว่าสักหน่อย และได้รับแสงแดดเพียงรำไร ที่สำคัญ P. hillii ไม่ทนทานต่อสภาพอากาศเย็นและแห้งแล้งโดยปกติ P. hillii จะแตกหน่อน้อยเมื่อเทียบกับ P. bifurcatum แต่หากเลี้ยงในสภาพที่มีความชุ่มชื้นสูง และมีแสงสว่างเพียงพอ จะแตกหน่อให้ต้นอ่อนได้มากกว่าเลี้ยงในสภาพแห้งการขยายพันธุ์ : เพาะสปอร์ หรือแยกหน่อที่เกิดจากปลายรากไปปลูกในการเพาะขยายพันธุ์จากสปอร์ จากประสบการณ์ที่เคยเพาะจากสปอร์ P. hillii เป็นอีกชนิดหนึ่งที่เพาะง่าย ได้ต้นเฟินจริงในระยะเวลาไม่นานมากนัก หากสปอร์ที่เก็บมาแก่เต็มที่ และหมั่นคอยดูแลในขั้นตอนต่างๆ ของการเพาะ จากในภาพ ต้นที่เกิดจากสปอร์ อายุราว 1 ปี ซึ่งหลังจากหว่านสปอร์ ซึ่งปกติสำหรับคนอื่นแล้ว ระยะเวลา 1 ปี จะได้ขนาดต้นโตกว่านี้มาก และยังพบว่า sporelings ต้องการปุ๋ยบ่อย หากเว้นช่วงให้ปุ๋ยนานเกิน 2 เดือน ต้นจะซีดเหลืองPlatycerium madagascariensePlatycerium madagascariense (อ่านว่า มา-ดา-กัส-คา-ริ-เอน-เซ) เป็นไม้พื้นเมืองและเฉพาะถิ่นของ Madagascarที่สามารถเติบโตในป่าฝนเขตร้อน ด้านตะวันออกของเกาะ ที่เกาะมาดากัสการ์ หากแบ่งพื้นที่เกาะด้านตะวันของเกาะ ตามปริมาณฝน จะแบ่งได้เป็น 3 ส่วนคือ ตอนเหนือสุด ตอนกลางและตอนใต้ล่าง ปริมาณน้ำฝนแต่ละพื้นที่ มีมาก ปานกลาง และฝนน้อย ตามลำดับและ ถิ่นกำเนิดของ P. Madagascariense อยู่บริเวณพื้นที่ตอนกลาง เฟินชายผ้าสีดาชนิดนี้ ในธรรมชาติมักพบเกาะอยู่บนต้นไม้สูง ใต้เรือนพุ่มของต้นไม้ที่มันเกาะ ทำให้ได้รับอากาศถ่ายเทได้ดี และได้แสงแดดปานกลาง เนื่องจากไม่ชอบปริมาณน้ำมาก ลมพัดถ่ายเทสะดวก ช่วยระเหยน้ำส่วนเกินที่มันไม่ต้องการออกไปได้เร็วลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินเกาะอาศัย ขนาดเล็ก สามารถแตกหน่อได้การปลูกเลี้ยง : พิจารณาจากถิ่นที่อยู่อาศัยของชายผ้าสีดาชนิดนี้ จะทำให้ทราบได้ว่า ชอบอากาศเย็นสบาย และความชื้นในอากาศสูงมากกว่า 60% อากาศถ่ายเทสะดวก แต่ไม่ถึงกับเป็นลมพัดแรงจัด ต้องการน้ำสะอาด ยิ่งเป็นน้ำฝนได้ยิ่งดี เพราะไม่ชอบน้ำที่มีเกลือแร่ผสม การให้น้ำต้องระมัดระวังไม่ให้ระบบรากแฉะมาก จึงต้องใช้เครื่องปลูกที่ระบายน้ำดีและเก็บแต่ความชื้นได้นาน เช่น ใช้สแฟกนัมมอส หรือรากออสมันดา แต่หากปริมาณน้ำมากเกินไปจะทำให้ใบกาบเน่าเป็นสีดำเนื่องจากเชื้อราการขยายพันธุ์ : สามารถแยกหน่อใหม่ที่เกิดจากปลายราก หรือการเพาะจากสปอร์ การแยกหน่อใหม่ควรแยกเมื่อต้นโตเพียงพอ จึงจะเลี้ยงรอด ส่วนการเพาะจากสปอร์ ไม่แตกต่างกับเฟินอื่นทั่วไป สำคัญคือ ต้นที่ได้จากการเพาะสปอร์นี้ จะแยกออกมาเลี้ยง ควรมีขนาดมากกว่า 2.5 ซ.ม.Platycerium quadridichotomum (Bonap.) TardieuP. quadridichotomum (อ่าน ควอ-ดะ-ไร-ได-โช-โต-มั่ม) เป็นชายผ้าสีดาชนิดที่หาได้ยาก มีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์มักเกาะอาศัยอยู่ตามคาคบไม้ หรือตามหน้าผาหินปูน มีถิ่นกำเนิดอยู่ในหมู่เกาะมาดากัสกา ทางด้านตะวันตก ซึ่งพื้นที่ฝั่งนี้ มีความชุ่มชื้นน้อยกว่าทางด้านฝั่งทะเลตะวันออก อีกทั้งบริเวณกลางเกาะเป็นพื้นที่ภูเขาสูง เป็นกำแพงกันความชุ่มชื้นที่มาจากทางฝั่งตะวันออกพัดพามาไม่ถึง พื้นที่ทางฝั่งตะวันตก ซึง P. quadri. จะเจริญงอกงามได้ดีที่นี่ เฉพาะในฤดูที่มีฝน แต่เมื่อถึงฤดูแล้ง มีความชื้นต่ำและเมื่อระบบรากของต้นแห้งไป มันจะเข้าฤดูสภาวะพักตัว เหี่ยวแห้ง ดูเหมือนตายแล้ว และจะแตกใบออกใหม่เมื่อฤดูฝนในปีถัดไป ซึ่งถือเป็นการพัฒนาปรับตัวให้สามารถอยู่รอดได้ในพื้นที่ที่มีฤดูแล้งที่ยาวนาน P. quadridichototmum สามารถแตกหน่อต้นใหม่ทางด้านข้างของต้นแม่ และเป็นกอโอบล้อมรอบลำต้นไม้หรือสิ่งที่ยึดเกาะลักษณะทั่วไป : เกล็ดที่เหง้า รูปหอก ปลายสอบแหลม กลางเกล็ดเป็นแถบสีดำ และมีขนละเอียดการปลูกเลี้ยง :เหมือน เฟินห่อข้าวสีดา P. wallichii ในบ้านเรา คือ ต้องการความชุ่มชื้นดีในบรรยากาศ มากกว่าเปียกจนชุ่มแฉะที่ระบบราก อีกทั้ง P. quadridichotomum ต้องการช่วงพักตัวในหน้าแ้ล้ง เหี่ยวแห้งเหมือน P. wallichiiการขยายพันธุ์ :การขยายพันธุ์สามารถแยกหน่อได้ แต่ไม่ค่อยแตกหน่อใหม่มากนัก และการเพาะสปอร์ที่ทำได้ยาก อับสปอร์เมื่อสปอร์แก่ สปอร์จะถูกปล่อยให้กระจายออกไปในคราวเดียวจนหมดPlatycerium superbum G.J.Joncheere et E. Hennipman ชื่อสามัญ : Giant StaghornP. superbum (อ่าน ซุป-เพิบ-อัม superb-um) เป็นเฟินกระเช้าสีดาที่มีขนาดใหญ่ ถึงใหญ่มาก ใบกาบมีความสูงได้ถึง 4 ฟุต และใบชายผ้าห้อยยาวได้ถึง 4 ฟุต ทำให้ดูมีขนาดใหญ่โต จึงได้ชื่อว่า Giant Staghorn มีถิ่นกำเนิดในออสเตเรีย พบในป่าโปร่งดิบแล้ง ที่ระดับความสูง 0 ถึง 750 ม. MSL. ในพื้นที่ที่ ฤดูร้อนมีฝนชุก และแห้งแล้งในฤดูหนาว บางแห่งอุณหภูมิลดลงถึง 0 องศา กระจายพันธุ์กว้างขวางในพื้นที่เขตร้อนชื้นถึงเขตหนาวของออสเตเรียลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินชายผ้าสีดาขนาดใหญ่ เป็นต้นเดี่ยว ไม่แตกหน่อต้นอ่อนใหม่ รูปทรงคล้าย P. holttumii, P. grande และ P. wandaeการปลูกเลี้ยง : ได้ยินได้ฟังจากนักสะสมเฟินกระเช้าสีดารุ่นเก่าๆ ในบ้านเรา มีหลายคน (รุ่นที่สะสมมาก่อนปี 2544 ย้อนหลังไป) มักบ่นกันว่า P. superbum เลี้ยงยาก ทำตายไปหลายต้น หามาใหม่ ก็ไม่เคยเลี้ยงรอดได้สักต้น ซึ่งอันนี้ก็ไม่เข้าใจว่า เพราะเหตุใดดังนั้น สำหรับคนรุ่นใหม่ที่คิดจะเลี้ยง P. superbum ขอให้ศึกษาเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมถิ่นกำเนิดของ P. superbum ในออสเตเลียให้เข้าใจ แล้วแปลความออกมาเป็นวิธีการปลูกเลี้ยง โดยการประยุกต์ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของเรา สำหรับในที่นี้ ขอแนะนำเบื้องต้น ดังต่อไปการขยายพันธุ์ : P. superbum เป็นชนิดต้นเดี่ยว ไม่แตกหน่อต้นอ่อน จึงต้องขยายพันธุ์ด้วยสปอร์ทุกครั้ง จากประสบการณ์ที่เคยเพาะขยายพันธุ์จากสปอร์ ของ P. superbum ทั้ง 3 สายพันธุ์ ใช้ระยะเวลานานมาก นับตั้งแต่สปอร์เริ่มงอกแล้ว นานมากกว่าจะได้เห็นต้นจริงเล็กๆ งอกขึ้นมา กินเวลา 1 ปี และจากต้นจริงเล็กๆ กว่าจะโตได้ถึง 2 นิ้ว รวมระยะเวลานานถึง 2 ปี กว่า แต่หลังจากผ่านปีที่ 3 ไปแล้ว ต้นจึงจะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วPlatycerium stemmaria (P. Beauv.) Desv.ชื่อพ้อง : P. aethiopicumชื่อสามัญ : Triangular Staghorn FernP. stemmaria (อ่าน สะ-เตม-มา-ริ-เอ ) ชายผ้าสีดาชนิดนี้ มีถิ่นกำเนิดในตอนกลางของทวีปอัฟริกา ในป่าฝนประเทศอูกันดาและอาฟริกาเขตร้อน ตะวันตก และตามหมู่เกาะในทะเลฝั่งตะวันตกของอัฟริกาลักษณะทั่วไป : P. stemmaria เป็นเฟินชายผ้าสีดาขนาดกลาง เหง้ามีเกล็ดผอมเรียว รูปหอก ปลายแหลม สีโทนแดง-น้ำตาล ตรงกลางเกล็ดเป็นแถบสีดำ แต่ดำไม่ถึงปลายสุดของเกล็ด ขอบเกล็ดมีขนละเอียดอยู่ประปรายการปลูกเลี้ยง :ชายผ้าสีดา P. stemmaria ปลูกเลี้ยงง่าย ดูแลคล้าย P. elephantotis เพราะมีถิ่นกำเนิดมาจากแหล่งเดียวกัน เพียงแต่ P. stemmaria ต้องการความชุ่มชื้นมากกว่า กล่าวคือ ควรปลูกเลี้ยงในสถานที่ที่มีความชื้นในอากาศสูง ได้รับแสงแดดบ้าง หรือแสงแดดรำไรการขยายพันธุ์ : เฟินชายผ้าสีดา P. stemmaria สามารถแตกหน่อต้นใหม่ที่ปลายราก ซึ่งสามารถแยกนำไปปลูกเป็นต้นใหม่ได้เมื่อหน่อต้นใหม่โตได้ขนาดและมีใบชายผ้าแล้ว นอกจากนี้ การเพาะขยายพันธุ์จากสปอร์ ก็สามารถเพาะได้ไม่ยาก หากได้รับการดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างดีPlatycerium veitchii (Underw.) C.Chr.ชื่อสามัญ : Silver staghornชายผ้าสีดา Platycerium veitchii (อ่าน วิท-ชิ-ไอ veitch-e-eye) ชื่อ Veitchii นี้ เป็นชื่อของ Mr. Jame Veitch ผู้สังเกตพบชายผ้าสีดาชนิดนี้ เขามีโรงเรือนขื่อ Veitch nursery ที่ Exeter ประเทศอังกฤษ เมื่อสมัยปลายศตวรรษที่ 18 ที่โรงเรือนนี้ เป็นที่สะสมพันธุ์ไม้จากป่าเมืองร้อน โดยเฉพาะกล้วยไม้ ต่อมาได้ปิดตัวไปเมื่อราวปี ค.ศ. 1914P. veitchii มีถิ่นกำเนิดและกระจายพันธุ์อยู่ในออสเตเลีย ที่รัฐ Queensland บริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ลงมาถึงภาคใต้, พบในบางส่วนด้านตะวันตกเฉียงเหนือของ Pentland, Blackdown Tableland, Vastletower Nation Park (south of Galdstone), Carnarvon Rabge และอื่นๆ ทางภาคใต้ลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินเกาะอาศัย ขนาดกลาง ลำต้นเหง้าเลื้อยสั้น เกล็ดที่เหง้ามีลักษณะเหมือน ของ P. bifurcatum มีระบบรากจำนวนมากและหนาแน่น เป็นก้อนฟองน้ำ สามารสร้างหน่อต้นอ่อนใหม่จากปลายรากการปลูกเลี้ยง : ปลูกเลี้ยงในที่ได้รับแสงแดดรำไร หรือแสงแดดโดยตรงได้ถึงครึ่งวัน แต่ไม่ชอบอยู่ในที่ร่มสนิท ให้น้ำและความชื้นสม่ำเสมอ แต่ไม่ต้องมากนัก พอให้มีความชื้นที่ระบบราก หากให้น้ำในปริมาณมากบ่อยๆ ติดต่อกัน จะทำให้เกิดความเสียหายได้ แต่ก็ไม่ควรปล่อยให้อดน้ำจนแห้งสนิท กรณีที่เลี้ยงในที่ได้แสงน้อยเกินไป ใบชายผ้าใหม่จะห้อยลง และโคนอาจบิดเบี้ยว ทรงไม่เป็นระเบียบ แลดูไม่สวยงามการขยายพันธุ์ : สามารถแตกหน่อต้นใหม่ได้เป็นจำนวนมาก หรือเพาะสปอร์Platycerium willinckii (T.Moore) Hennipman & M.C.Roosชื่อพ้อง : P. sumbawenseชื่อสามัญ : Silver Staghorn, Java Staghornชื่ออื่น : วิลลิงกิไอ, ชายผ้าสีดา-อินโดนีเซีย, สายม่านบุษบาP. willinckii มีถิ่นกำเนิดธรรมชาติในหมู่เกาะชวา-อินโดนีเซีย หมู่เกาะซันดา นิวกีวนี ออสเตเลีย ในบริเวณป่าดงดิบที่มีฝนฃุก เกาะอาศัยอยู่บนต้นไม้สูง ตั้งแต่ระดับ 6 - 18 ม. มีลมพัด อากาศถ่ายเทสะดวก และได้รับแสงแดดรำไร ที่กรองผ่านเรือนพุ่มของไม้ใหญ่ลักษณะทั่วไป : เป็นเฟินขนาดกลาง ทั้งต้นสีเขียวอมเหลืองถึงเขียวเทา ใบหนาเหมือนแผ่นหนัง มีขน(รูปดาว)สีขาวปกคลุมทั่ว แตกหน่อจากปลายราก เจริญจากด้านข้างของใบกาบและเจริญเติบโตอยู่รวมกันเป็นกลุ่มก้อนใหญ่การปลูกเลี้ยง : หลักการปลูกเลี้ยง เลี้ยงแบบชายผ้าสีดาชนิดอื่นทั่วไป คือ ต้องการแสงแดดรำไร - มาก การให้น้ำ ควรให้น้ำพอมีความชื้่น และปลูกเลี้ยงในที่ที่มีสภาพแวดล้อมที่ชุ่มชื้นดี ให้ปุ๋ยเพียงเดือนละครั้งก็เพียงพอการขยายพันธุ์ : เพาะสปอร์ หรือแยกต้นใหม่ที่โตจากหน่อปลายราก P. willinckii หากปลูกเลี้ยงวนสภาพที่ได้รับความชุ่มชื้นดีเพียงพอ จะแตกหน่อใหม่จำนวนมาก ผู้ปลูกเลี้ยงทั่วไป จึงนิยมขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแยกหน่อปลูกมากกว่าการเพาะต้นใหม่จากสปอร์Platycerium wandaeชื่อสามัญ : Queen of StaghornPlatycerium wandaeเดิมชื่อ P. wilhelminae-reginae มีถิ่นกำเนิดในนิวกีวนี ถือว่า เป็นเฟินชายผ้าสีดาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในสกุลนี้ เมื่อโตเต็มที่และอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมลักษณะทั่วไป : คล้ายคลึงและมีความสัมพันธ์ใกล้ชิด กับ กระโปรงสีดา P. grande, กระเช้าสีดา P. holttumii และ P. superbum แต่ขนาดของ P. wandae ใหญ่กว่ามาก ในขณะที่ใบชายผ้ามีสัดส่วนสั้น เมื่อเทียบกับขนาดของต้น เป็นเฟินชายผ้าสีดาที่เจริญเติบโตเร็ว ในสภาพแวดล้อมที่มีแสงมาก-ปานกลาง มีความชุ่นชื้นในอากาศสูง ระบบรากมีช่วงแห้งสลับเปียก P. wandae เป็นต้นเดี่ยว ไม่แตกหน่อใหม่ ต้นใหม่ เกิดจากสปอร์เท่านั้น (ไม่รวมกรณีที่เกิดอุบัติเหตุแตกตาข้างเหง้า)การปลูกเลี้ยง : P. wandae ต้องการความชุ่มชื้นในอากาศมาก และแสงสว่างมาก ทั้งควรจัดเตรียมพื้นที่มากๆ สำหรับต้นที่ เจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว สำหรับการให้น้ำ P. wandae ไม่ชอบน้ำปริมาณมากที่ระบบราก ควรปล่อยให้มีช่วงที่ระบบรากแห้งบ้าง การพ่นฝอยละอองน้ำ หรือ การเพิ่มความชุ่นชื้นในบรรยากาศรอบๆ จะช่วยให้เติบโตได้ดี วิธีการดูแล เหมือนกันกับ P. superbumการขยายพันธุ์ : P. wandae ปกติไม่แตกหน่อ การขยายพันธุ์จึงต้องอาศัยสปอร์เท่านั้น

เฟินชายผ้าสีดาลูกผสมชนิดที่ได้รับความนิยม
P.Mt.Kitshakood อ่านว่า เม้า คิชฌกูฏ ค่ะ เป็นลูกผสมระหว่าง P.coroanrium (ชายผ้าสีดาสายม่าน) และ P.redleyi (เขากวางตั้ง) คนทำไม้ตัวนี้เป็นคนไทยครับ ที่ จันทบุรีP. x elemaria เป็นลูกผสมในธรรมชาติระหว่าง P.elephantotis x stemariaP. Horn's Surprise เป็นลูกผสมระหว่าง P.madagascariens x P.alcicorneP.Minnie Bell คือลูกผสมระหว่าง P.stemaria x hilliiP.Lemoinei เป็น ลูกผสมระหว่าง P.veitchii กับ P.wilinckii โดย V.Lemoine และ Son Nersery ในเมือง Nancy ประเทศฝรั่งเศส ปี ค.ศ.1924P.Jimmy Davis เป็นลูกผสมP.ellisii แต่อีกตัวนึงยังไม่แน่ใจP.Ya-Nid เป็นลูกผสมระหว่าง P.willicnkii x hillii คนหว่านสปอร์ชื่อคุณย่านิดP.Diversifolium เค้าว่ากันว่าเป็นลูกผสมระหว่าง P.bufurcatum x P.hilliiP.elephantotis x redleyi ไม้ชุดนี้ทำโดยคนไทย ซึ่งเป็นคนเดียวกันกับที่ทำ P.Mt.KitshakoodP.Lucy ไม้ของคนทำชื่อ Reggie Whitehead ไม้ตัวนี้มีชื่อมาจาก แมว สัตว์เลี้ยงของคุณReggie ค่ะ ไม้ตัวนี้มีเชื้อสายของ P.alcicorneP. Charles Alford เป็นลูกผสมของP.wandae กับ P.redleyiP.Boonchom เป็นลูกผสมระหว่าง P.elephantotis X P.andinum เป็นการจับคู่ Prothallus ผสมกัน โดยตรง ต้นไม้โดยรวม ก็เหมือน P.andinum

การขยายพันธุ์เฟิน
วิธีการเพาะสปอร์ในที่นี้เราใช้พีทมอส ในการเพาะสปอร์นะคะ เพราะว่าจัดเป็นวัสดุเพาะที่เราจัดการได้ง่าย รวมทั้งสะดวกในการแยกโปรแธลลัสมากกว่าวัสดุเพาะอื่นๆ1. ทำการร่อนพีทมอสให้ได้ความละเอียดที่พอๆกัน และเพื่อคัดแยกสิ่งที่ปนเปื้อนมา2. จากนั้นนำพีทมอสที่ร่อนแล้วไปทำการนึ่งในไมโครเวฟ 20 นาทีเพื่อป้องกันการเกิดเชื้อราและตะไคร่3.เอามาใส่ตะกร้าพลาสติกดังรูป เกลี่ยให้กระจายตัวเสมอกัน รอให้เย็นตัวลง4.สเปรย์น้ำสะอาด ให้ชุ่มโชก แนะนำให้ต้มฆ่าเชื้อโรคก่อนค่ะ5.เตรียมสปอร์ที่จะใช้หว่านให้พร้อม6.หว่านสปอร์ให้บางๆไม่ต้องหนาแน่นไป โดยหว่านกระจายให้ทั่ว7.สเปรย์น้ำอีกครั้งเพื่อให้สปอร์กระจายตัวสม่ำเสมอมากที่สุด8.เอาใส่ถึงพลาสติกใส่ โดยทำกระโจมลวดเพื่อกันน้ำตกทับสปอร์และเพื่อการระบายอากาศที่ดีขึ้น จากนั้นเอาไปวางในที่มีแสงแต่เย็นชื้น จากนั้นก็รอการงอกของสปอร์ซึ่งโดยปรกติจะใช้ระยะเวลาประมาณ1เดือนการแยกเฟินจากระยะเกิดใบจริง-ลงกระถางมื่อสปอร์ที่เราหว่านเอาไว้เลยจากระยะโปรทัลลัสแล้วเกิดใบจริงอย่างในรูป ก็ต้องเอามาแยกปลูกแล้วค่ะเพื่อการเจริญเติบโตที่ดีขึ้น เพราะว่าอยุ่แน่นๆแบบนั้นเฟินจะไม่โตค่ะโดยเตรียมการดังนี้1. เตรียมพีทมอสที่นึ่งฆ่าเชื้อแล้ว 20 นาทีด้วยไมโครเวฟค่ะ2. จากนั้นเอาพีทมอส 3 ส่วน มาผสมกับเพอร์ไลท์จำนวน 1 ส่วน คลุกเคล้าให้เข้ากันค่ะ การใส่เพอร์ไลท์เพื่อที่จะให้ระบบรากของเฟินมีอากาศมากขึ้นค่ะ และลดปัญหาตะไคร่ที่เกิดจากความชื้นที่มากเกินไปได้ด้วย3. สเปรย์สารละลายไฟซาน20 อัตรา 1 ช้อนชา และ ปุ๋ยเกร็ดสูตรเสมอ 20-20-20 อัตรา 1 ช้อนชาต่อน้ำ 4 ลิตร จนพีทมอสเปียกชุ่มค่ะ ทำเช่นนี้เพื่อป้องกันการติดเชื้อเบื้องต้นและเร่งรากให้พัฒนาได้เร็วค่ะ4.เตรียมสารละลายยากำจัดเชื้อราพวก ไรซอคทอเนียที่มักจะเกิดในระยะแยกปลูกนี้ค่ะโดยใช้สารที่ชื่อว่าโทลโคฟอส-เมทิล หรือ ชื่อการค้าว่าไรโซเล็กซ์ 2.5 กรัม (ครึ่งช้อนชา)ต่อน้ำ 1 ลิตร เติมสารเร่งรากลงไปอีก 1 ซีซี ด้วยก็ดีคะ สารกลุ่มพวกไม่ทำลายใบอ่อนๆของชายผ้าในระยะนี้ค่ะ5. จากนั้นก็ทำการปลูกต้นที่มีใบจริงแล้ว โดยเอาคีบเล็กๆคีบต้นที่มีใบจริงขึ้นมาค่ะ แล้วเอามาจุ่มลงในสารละลายกำจัดเชื้อราและเร่งรากที่เตรียมไว้ จากนั้นก็เอาปลูกลงบนวัสดุปลูกที่เราเตรียมไว้ค่ะ ระยะห่างต่อต้นประมาณ1นิ้วค่ะ5. เสร็จแล้วก็เอาใส่ถุงพลาสติกป้องกันการคายน้ำเช่นเดิมค่ะ6. รอจนใบจริงโตราวๆ1นิ้ว ก็ทำการปลูกลงกระถาง4นิ้วและ6นิ้ว ตามลำดับ7.โดยวัสดุปลูกในระยะ4นิ้วแนะนำให้ใช้สแฟกนั่มมอสก่อนค่ะ เนื่องจากไม้ยังอ่อนแอ และต้องการความชื้นเสมอ จากนั้นในระยะที่โตกว่านี้จะเปลี่ยนไปใช้กาบมะพร้าวสับก็ไม่มีปัญหาค่ะการปาดแยกหน่อชายผ้าสีดาเตรียมต้นที่มีหน่อใหม่เกิดขึ้นมา ในขนาดที่พร้อมแยกได้แล้ว คือมีใบชายที่ใช้ปรุงอาหารได้แล้ว จะทำให้ลดอัตราการตายหลังจากการปาดไปได้เยอะค่ะ1.เตรียมอุปกรณ์ดังรูปค่ะ ในที่นี้ใช้สแฟกนั่ม มอส เป็นวัสดุปลูกค่ะ เพราะว่าด้วยคุณสมบัติที่ชื้นเสมอและปลอดเชื้อโรคมากกว่าวัสดุปลูกเช่นกาบมะพร้าวค่ะ ไฟซาน20(ยาฆ่าเชื้อสำหรับต้นไม้และวัสดุปลูก กระถาง) รูสโกร (ฮอร์โมนเร่งราก) มีดคมๆ ป้ายชื่อ กระถางตามขนาดของต้นที่เราจะแยก2.ทำการปาดโดยให้มีรากติดมากับหน่อที่เราปาดด้วยนะคะ3.เตรียมสารละลายไฟซาน20 อัตรา 5ซีซี ต่อน้ำ 4 ลิตร และ รูสโกรอัตรา 4ซีซี ต่อน้ำ 4 ลิตร เพื่อเป็นการฆ่าเชื้อราและแบคทีเรีย ตรงรอยที่เราปาด และ เพื่อกระตุ้นการเกิดรากใหม่ ค่ะ4. แช่หน่อที่เราปาดมาใหม่ลงในสารละลายนี้ราวๆ5นาทีค่ะ5.จากนั้นก็นำมาปลูกลงในสแฟกนั่ม มอส ที่แช่น้ำจนพองตัวดีแล้ว6.ทำการปลูกโดยเอามอสพันที่รากให้ประกบแน่นก่อนค่ะ จากนั้นวางลงในกระถาง แนะนำให้รองก้นกระถางด้วยโฟมเพื่อการระบายน้ำที่ดีค่ะ7.จากนั้นมัดด้วยเอ็นให้แน่นค่ะ เพื่อที่รากจะสัมผัสกับวัสดุปลูกให้มากที่สุด8.จากนั้นก็ติดป้ายชื่อก็เป็นอันเสร็จเรียบร้อยค่ะหมายเหตุ ในกรณีที่อากาศมีความชื้นน้อยมาก แนะนำให้เอาลงถุงพลาสติกใสแบบนี้นะคะ เพื่อลดการคายน้ำ ค่ะ จากนั้นเอาไปไว้ในที่ร่ม เย็น มีแสง แนะนำให้วางบนพื้นดินที่มีความชื้น ค่ะ รอจนรากเดินดีแล้ว ค่อยเอาออกจากถุงค่ะ

การทำเฟินลูกผสม
การทำลูกผสมหรือHybridisationก็เพื่อที่เราจะได้ลูกเฟินหน้าตาแปลกๆใหม่ มีความสวยงามแปลกตาออกไปเมื่อก่อนการผสมพันธุ์ทำโดยวิธีในธรรมชาติโดยอาศัยความบังเอิญช่วย ส่วนในปัจจุบันนี้การผสมข้ามสายพันธุ์ทำได้ดังนี้วิธีที่1.ทำโดยการหว่านสปอร์ของ2สปีชีส์ลงไปในวัสดุเพาะวิธีนี้เป็นวิธีที่ดูเหมือนง่ายต่อการทำ แต่ว่าต้องใช้เวลานานในการติดตามผลพวกลูกหลานที่จะออกมาว่าได้ทำการผสมข้ามสายพันธุ์กันไหมซึ่งโดยปรกติเฟินในระยะโปรแธลเลียที่มีลักษณะเป็นรูปหัวใจนั้นจะมีอวัยวะทั้งเพศผู้และเพศเมียในแผ่นเดียวกัน โดยอวัยวะเพศเมียจะชื่อว่าอาคิโกเนีย(archegonia)ซึ่งแต่ละกันก็จะสร้างไข่ใบหนึ่งและก็จะสร้างอวัยวะเพศผู้ที่เรียกว่าแอนเธอรีเดีย(antheridia)ซึ่งแต่ละอันก็จะมีสเปริ์มอยู่มากมาย ซึ่งเมื่อได้รับน้ำจากธรรมชาติเชื้อตัวผู้จะว่ายน้ำไปยังไข่และเจาะเข้าไปผสมพันธุ์ ถ้าไข่ใบไหนได้รับการผสมพันธุ์ก็จะเกิดใบจริงขึ้นมาแล้วก็พัฒนาต่อไปเป็นเฟินต้นอ่อนแล้วก็โตต่อไป ดังนั้น ตอนช่วงผสมพันธุ์นั้น ถ้าบังเอิญว่าเชื้อตัวผู้ของอีกสปีชีส์หนึ่งไปผสมกับไข่ของอีกสปีชีส์หนึ่ง การผสมข้ามสายพันธุ์ก็จะเกิดขึ้น ลูกผสมก็จะเกิดขึ้นมาตอนนี้นี่เองค่ะซึ่งโอกาศของการผสมในสปีชีส์เดียวกันก็มีทั้งนี้ทั้งนั้นในระยะที่เฟินเกิดใบจริงในระยะแรก เราไม่สามารถดูออกได้เลยค่ะว่าต้นไหนผสมกันเองหรือข้ามสปีชีส์ เราต้องเลี้ยงกันจนโตแล้วดูลักษณะของความเป็นลูกผสมซึ่งลูกผสมที่ได้แม้จะมีความเหมือนพ่อและแม่อยู่กึ่งกลางแต่ถ้าพ่อแม่มีความต่างทางโครงสร้างกันมากลูกผสมที่ออกมาก็มีลักษณะที่ไม่แน่นอนส่วนข้อด้อยของลูกผสมเหล่านี้คือมักจะเป็นหมัน โดยหลังจากนี้การขยายพันธุ์ของลูกผสมพวกนี้ก็มีเพียงแต่การแบ่งหน่อหรือแบ่งเหง้าเพียงอย่างเดียว แต่ก็มีบางประเภทที่ยังสามารถให้ลูกจากสปอร์ต่อไปได้เช่นกันข้อกำจัดของซึ่งการผสมพันธุ์ด้วยวิธีนี้ต้องใช้ระยะเวลาและพื้นที่มากในการที่จะทำลูกผสมตัวหนึ่งขึ้นมาบอกได้เลยว่า การทำลูกผสมแบบนี้ต้องนับถือคนทำจริงๆค่ะ ว่าความตั้งใจและการดูแลเอาใจใส่ต้องมีมากและเนื่องจากการหว่านสปอร์ของสองชนิดเข้าด้วยกัน การงอกไม่สม่ำเสมอและไม่อยู่ในระยะเวลาเดียวกันของโปรแธลเลียก็เป็นปัญหาได้ซึ่งถ้าสปอร์ของสปีชีส์ใดไม่งอก การผสมข้ามสายพันธุ์ก็จะไม่มีการเกิดขึ้นวิธีที่2การเพาะสปอร์ของเฟินสองสปีชีส์พ่อแม่คนละที่กันแล้วเมื่อสปอร์ของแต่ละอันงอกเป็นโปรแธลเลียแล้ว ค่อยเอามาวางรวมกันวิธีนี้จะมั่นใจได้ว่า สองสปีชีส์นั้นงอกจริงๆ ซึ่งโอกาศการผสมข้ามสายกันก็มีมากขึ้นวิธียุ่งยากนิดนึง แต่โอกาศที่จะเกิดลูกผสมก็มีมากกว่าวิธีด้านบนซึ่งข้อด้อยของวิธีนี้คือ เราอาจจะไม่มั่นใจว่าลูกที่เกิดมาเกิดจากการผสมตัวเองหรือผสมข้ามต้นวิธีที่3การทำลูกผสมโดยวิธีการตัดอวัยวะเพศของแต่ละสายพันธุ์มาประกบกันโดยเราต้องแยกการหว่านสปอร์คนละกระถางเมื่อเกิดโปรแธลเลียแล้วก็เอาโปรแธลลัสชนิดหนึ่งมาแล้วใช้มีดคมๆตัดปลายด้านเว้าของโปรแธลลัสออก ส่วนนี้จะมีไข่อยู่ ส่วนที่เหลือคือ แอนเธอริเดียที่มีการผลิตสเปริมอยู่แล้วก็เอาโปรแธลลัสของอีกชนิดหนึ่งมาตัดเอาอวัยวะเพศผู้ออกไปเอาแต่เฉพาะเพศเมียไว้ จากนั้นก็เอาส่วนที่เหลือทั้องสองชนิดนี้มาเรียงต่อกันแล้วก็รอโอกาศการว่ายของสเปริมมาที่ไข่ การทำแบบนี้ได้ผลมากก็จริงแต่ก็ไม่ถึง100%เนื่องจาก มีการผสมตัวเองไปก่อนแล้ว ก่อนที่เราจะเอามาทำการตัดแบ่งร่างออกวิธีที่4การทำผสมแบบนี้จำเป็นต้องใช้กล้องจุลทรรศน์ช่วยด้วยโดยทำการหว่านสปอร์ของชนิดที่จะเอามาทำพ่อแม่พันธุ์แยกจากกันคนละถาด คนละเวลา ดังนี้ สปอร์ที่เราคาดว่าจะเอามาทำแม่พันธุ์ควรจะหว่านก่อนราวๆ4-6อาทิตย์ซึ่งการนี้จะทำให้เราได้ระยะของโปรแธลเลียของทั้งสองชนิดที่ในระยะที่เหมาะกับการผสมพันธุ์กันพอดี โดยปรกติอวัยวะเพศเมีย อาคิโกเนีย จะพัฒนาหลังจากตัวผู้ แอนเทอริเดีย ราวๆ1-2เดือนโดยนำเอาโปรแธลเลียที่เราต้องการที่จะให้ทำหน้าที่ผลิตสเปริมเพศผู้ขนาดราวๆ1/4นิ้วมาวางในถาดแก้วแบนราบจากนั้นก็ใส่น้ำอุ่นอุณหภูมิราวๆ25-35องศาเซลเซียสพอประมาณท่วมแผ่นโปรแธลเลียจากนั้นนำเอาไปตั้งไว้ใต้แสงไฟขนาด40วัตต์ระยะห่าง1ฟุต ทิ้งไว้ราวๆ20นาทีจากนั้นก็ส่องกล้องจุลทรรศน์ดูว่ามีเสปริมออกมาว่ายในน้ำหรือยังจากนั้นนำโปรแธลเลียที่เราจะใช้เป็นแม่พันธุ์มาทำความสะอาดโดยการล้างน้ำแล้วก็ส่องกล้องดูว่า แผ่นโปรแธลลัสนี้ได้รับการผสมพันธุ์ด้วยตัวเองไปหรือยังถ้าผสมแล้วก็ไม่สามารถนำมาใช้งานได้จากนั้นก็วางในส่วนที่เป็นด้านเพศเมียที่ผลิตไข่วางลงไปในน้ำที่มีสเปริมตัวผู้ว่ายอยู่ โดยเอาฝาแก้วครอบปิดไว้กันการรบกวนจากนั้นเอาวางไว้ใต้แสงไฟเช่นเดิม วางทิ้งไว้ราวๆครึ่งชั่วโมงจนถึงคืนนึงจากนั้นก็นำเอาแผ่นโปรแธลเลียพวกนี้ไปล้างน้ำหลายๆครั้งจนสะอาดเพื่อกำจัดสเปริมตัวผู้ที่แผ่นนี้ผลิตได้ด้วยตัวเองออกไปจากนั้นก็นำไปปลูกในวัสดุปลูกที่สะอาด โดยแยกการปลูกแต่ละแผ่นๆไปการผสมพันธุ์ขึ้นมาใหม่นี้จะใช้เวลาราวๆ4-6อาทิตย์ซึ่งการผสมพันธุ์ด้วยวิธีนี้จะประสบความสำเร็จราวๆ80%โดยทั้งหมด4วิธีของการผสมพันธุ์นี้ เป็นการผสมเพื่อข้ามสายพันธุ์ผลผลิตที่ออกมาในกรณีที่มีลักษณะที่แตกต่างออกไปจากเดิมที่ทำให้มีความคลาดเคลื่อนสับสนว่าจะเป็นลูกผสมหรือไม่ก็มีอาทิเช่นการที่ใบถูกทำลายเกิดบาดแผลทำให้โตผิดเพี้ยนไป หรืออาจจะเกิดจากการกลายพันธุ์ หรือการรวมกันของยีนที่ผิดปรกติซึ่งทั้งนี้ทั้งนั้นการจะให้มั่นใจว่าเป็นลูกผสมจริงหรือไม่ก็ต้องไปส่งตรวจสอบจากแล็บวิทยาศาสตร์ หรือไม่ก็จากผู้เชี่ยวชาญทางด้านเฟินเพื่อดูการคาบเกี่ยวระหว่างของพ่อและแม่ว่ามีความแตกต่างหรือเหมือนกันเพียงใดภาพต่อไปนี้เป็นระยะการพัฒนาจากโปรแธลลัสไปเป็นใบจริง**หมายเหตุ - โปรแธลลัส (prothallus)เป็น เอกพจน์- โปรแธลเลีย (prothalli)เป็น พหูพจน์